Hierbij bieden wij de begroting 2024 en de meerjarenraming 2025-2027 aan. Het is de tweede in deze bestuursperiode. We bevinden ons in een uitdagende situatie waarin we te maken hebben met een financieel ravijn voor de jaren 2026 en 2027.
Sinds het aantreden van het kabinet Rutte IV stond er voor het jaar 2026 een forse besparing op het gemeentefonds ingeboekt, in ruil voor een andere financieringssystematiek en/of een uitbreiding van het lokale belastinggebied. Het tekort dat gemeenten hierdoor in 2026 hadden, loopt op in de jaren erna en staat ook wel bekend als het ‘financiële ravijn’. Gemeenten vragen al anderhalf jaar om dit financiële probleem op te lossen. Alle gemeenten komen samen zo'n € 3 miljard te kort.
In tegenstelling tot vorige jaren is de septembercirculaire voor het eerst vertaald in deze begroting. Daar waar normaal gesproken het gemeentefonds een jaarlijkse groei laat zien om loon-, prijs- en volumeontwikkelingen op te vangen, is vanaf 2026 een daling zichtbaar.
Concreet betekent dit dat de gemeente Stein als gevolg van de kortingen op het gemeentefonds in 2026 circa € 3,6 miljoen minder uit dit fonds ontvangen dan in 2025 en dat de jaren 2026 en 2027 als gevolg daarvan een 'financieel ravijn' vertonen, ondanks dat we voor 2026 en 2027 een eenmalige rijksbijdrage voor de nieuwe financieringssystematiek hadden ontvangen van respectievelijk € 1,1 en € 0,8 miljoen.
De VNG heeft aan haar leden geadviseerd om geen sluitende begroting te maken voor de jaren vanaf 2026 en daarmee de nadelige financiële gevolgen van het kabinetsbeleid zichtbaar te maken. Deze uitzonderlijke maatregel is volgens het bestuur nodig omdat de gemeentelijke financiën onvoldoende zijn voor het uitvoeren van het huidige takenpakket. De VNG wil doordat de gemeenten de tekorten laat zien het gesprek met het Rijk aangaan en de middelen binnen halen die de gemeenten toekomt. Het bestuur van de VNG erkent dat dit een uitzonderlijk advies is. Het is echter besproken in het landelijk Vakberaad Gemeentefinanciën van de provinciale toezichthouders, en zij herkennen het standpunt van de VNG.
De provinciaal toezichthouder begrijpt de actie van de VNG wel en ook waarom zij dit hebben gedaan. Zij adviseert de gemeente Stein een structureel en reëel (SRE) sluitende begroting 2024 en 2025 op te stellen zodat er sprake is van repressief toezicht.
Puur vanuit de wet- en regelgeving bekeken moeten de jaren 2026 en 2027 ook sluitend zijn. Echter hebben we hier te maken met de problematiek van niet-taakgebonden kortingen van het rijk waarover de VNG nog gesprekken zal gaan voeren. Met het advies en standpunt van de VNG en de toezichthouder is de urgentie om het tekort dat zou kunnen ontstaan als gevolg van de Rijksbezuinigingen op korte termijn weg te werken er niet meer.
Het VNG zal worden gevolgd, met wel de volgende kanttekeningen:
- Het eventuele tekort voor 2026 en 2027 moet niet groter worden dan het betreffende ravijn.
Behoudendheid is noodzakelijk.
- Het is niet wenselijk om bezuinigingen in te zetten als die op een later moment niet nodig blijken te zijn. Echter zien we ook bij het Rijk financiële problemen ontstaan. Het zou zo maar kunnen zijn dat het ravijn niet of helemaal niet gedempt wordt. Daarom is het belangrijk om deze ontwikkelingen te blijven monitoren en hier dan ook vroegtijdig op te anticiperen en alsnog eventuele bezuinigingen door te voeren.
Deze problematiek is tevens beschreven in de paragraaf "Problematiek niet-taakgebonden kortingen rijk" in het programma "Bestuur en ondersteuning en algemene dekkingsmiddelen".
Deze begroting laat voor zowel 2024 alsook de meerjarenschijven 2025-2027, na het verwerken van de septembercirculaire een positief begrotingssaldo zien. Hier hoort wel een winstwaarschuwing bij. Er worden vanaf 2024 enkele substantiële uitgaven verwacht, onder meer op het gebied van Informatisering (ICT) en accommodaties. Ook zullen pas in 2024 de personele - en daarmee gepaard gaande financiële - effecten zichtbaar worden van de doorontwikkeling van de organisatie. Ten gevolge van die nog doorlopende doorontwikkeling zal ook in 2024 de post ‘inhuur’ nog hoger uitvallen. In deze begroting is veiligheidshalve maar een gedeelte van die hogere verwachting ingeraamd en komt het college mogelijk nog met een aanvullende budgetvraag.
Voor alle genoemde posten geldt, dat daar ofwel een apart raadsvoorstel voor komt of dat het in de bestuursrapportage 2024 een plek krijgt. In alle gevallen zal de budgetvraag gepaard gaan met een bijbehorend dekkingsvoorstel.
Dit alles zorgt ervoor dat het college de raad vraagt om terughoudend te zijn met aanvullende vragen uit het positieve begrotingssaldo van de eerstkomende twee jaar.
College van burgemeester en wethouders
